Η σχέση της καθημερινής άσκησης με την υγεία του καρδιαγγειακού μας συστήματος είναι γνωστή. Πλέον ολοένα και αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων ασχολούνται ερασιτεχνικά αλλά και επαγγελματικά με τον αθλητισμό και χαίρονται τα ευεργετικά αποτελέσματα της άθλησης στον οργανισμό. Η ευεργετική επίδραση της συστηματικής αερόβιας άσκησης παρατηρείται σε πολλούς τομείς μεταξύ την οποίων η βελτίωση της φυσικής μας κατάσταση, η μείωση του στρες και τη μείωση θανάτων και νόσησης από καρδιαγγειακές παθήσεις.
Δυστυχώς παρά τα θετικά οφέλη της άθλησης για την υγεία μας καμιά φορά συμβαίνουν δυσάρεστα συμβάντα σε άτομα που παίρνουν μέρος σε υψηλής έντασης σωματικές δραστηριότητες. Έτσι σε κάποιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί αιφνίδιος θάνατος αθλητών από αδιάγνωστες καρδιακές παθήσεις. Ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος των αθλητών είναι το καλύτερο μέτρο πρόληψης για να χαρούμε την άθληση με ασφάλεια.
Σε ποιούς απευθύνεται ο καρδιολογικός έλεγχος αθλητών
Ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος απευθύνεται σε όσους αθλούνται ανεξαρτήτως ηλικίας ή φύλου. Για το λόγο αυτό θα πρέπει όλοι οι αθλητές να υπόκεινται σε προαθλητικό καρδιολογικό έλεγχο πριν μπορέσουν να ξεκινήσουν ή να συνεχίσουν το πρόγραμμα άθλησης ή προπόνησης τους. Κατά τον έλεγχος διαπιστώνεται αν ο αθλητής μπορεί να συμμετέχει με ασφάλεια σε κάποια αθλητική δραστηριότητα. Μάλιστα δεν είναι λίγοι οι αθλητικοί σύλλογοι και τα σωματεία που θέλουν τα μέλη τους και οι συμμετέχοντες να προσκομίσουν πιστοποιητικό υγείας αθλητών. Η δυνατότητα που έχει κάποιος να αθληθεί δεν επηρεάζεται και από άλλες παθήσεις αλλά και το είδος της άσκησης που θέλει να κάνει.
Θα πρέπει να ξέρουμε πως ο προαθλητικός έλεγχος είναι μια πολύπλοκη διαδικασία η οποία απαιτεί τη λήψη του ιστορικού του ασθενή, λαμβάνει υπόψιν την κληρονομικότητα και την κλινική εικόνα του αθλητή όμως η τιμή της είναι προσιτή. Η εμπειρία του γιατρού παίζει σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση όλων των ευρημάτων.
Όπως είπαμε είναι απαραίτητο για όλους τους αθλητές να έχουν πιστοποιητικό υγείας αθλητών. Οι αθλητές χωρίζονται σε τέσσερεις κατηγορίας:
- Παιδιά και νέοι αθλητές: Σε νέους και έφηβους αθλητές υπάρχει μια σειρά από σπάνιες παθήσεις που οδηγούν σε σημαντικά καρδιακά προβλήματα, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια έντονης δραστηριότητας. Κάποια από αυτά είναι οι συγγενείς καρδιοπάθειες, οι αρρυθμίες ή οι μυοκαρδιοπάθειες. Πρέπει να έχουμε υπόψιν πως πολλές από αυτές μπορεί να μην εκδηλωθούν σε νεαρή ηλικία, οπότε ο προσχολικός καρδιολογικός έλεγχος να μην τις εντοπίσει.
- Αθλητές έως 40 ετών: όσοι αφιερώνουν σημαντικό μέρος της καθημερινότητας τους σε άθληση και έντονη σωματική δραστηριότητα υποβάλουν την καρδιά τους σε μεγάλη προσπάθεια. Η σωματική άσκηση μεγάλης έντασης συμβάλει στην εκδήλωση ή όξυνση κάποιων ανωμαλιών της δομής της καρδιάς ενώ έχει παρατηρηθεί πως κάποιες καρδιακές αδυναμίες εμφανίζονται πιο συχνά στους αθλητές. Επιπλέον αθλητές που έχουν καταπονήσει την καρδιά τους με αγώνες, πολλά βάρη κ.α. θα πρέπει να τηρούν περιόδους ξεκούρασης – αποκατάστασης με μειωμένη σωματική δραστηριότητα ανάλογα με τα αποτελέσματα της καρδιολογικής εξέτασης.
- Αθλητές άνω των 40 ετών: πλέον πολλοί είναι αυτοί που συνεχίζουν να αθλούνται, και μάλιστα έντονα, μετά την ηλικία των 40. Σε αυτούς υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου η οποία μπορεί να προκαλέσει πόνο στο θώρακα ή ακόμα και έμφραγμα μυοκαρδίου κατά τη διάρκεια της άθλησης. Τα άτομα με επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό καθώς και όσοι καπνίζουν έχουν ακόμα περισσότερες πιθανότητες.
- Ενήλικες που ξεκινούν την άθληση: καρδιολογική εξέταση πρέπει να γίνεται από όλους όσους ξεκινούν να αθλούνται ή έχουν κάνει μακροχρόνια παύση στην αθλητική τους δραστηριότητα. Σκοπός είναι η εύρεση ασθενειών που δεν γνωρίζουν με έμφαση την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου ιδιαίτερα σε άτομα με παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτη, υψηλή χοληστερίνη και καπνιστές.
Οι εξετάσεις αυτές έχουν ως στόχο την καρδιολογική πρόληψη και όχι τον αποκλεισμό του αθλητή από την άσκηση. Ανάλογα με τα ευρήματα ο γιατρός μπορεί να προσαρμόσει το είδος της άθλησης. Ο καρδιολογικός έλεγχος των αθλητών είναι καλό να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, όπως θα μας συστήσει ο καρδιολόγος μας. Επίσης πριν από κάποιον αγώνα είναι καλό να γίνεται ένας προαγωνιστικός καρδιολογικός έλεγχος.
Τί περιλαμβάνει η εξέταση αθλητή από καρδιολόγο
Κατά τον αθλητικό καρδιολογικό έλεγχο γίνεται μία σειρά από εξετάσεις που σκοπό έχουν να κρίνουν αν ο αθλητής είναι υγιής και δεν έχει κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα. Σε αυτόν περιλαμβάνονται:
• φυσική εξέταση: ακρόαση της καρδίας και μέτρηση πίεσης
• ιστορικό: λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού
• ηλεκτροκαρδιογράφημα
• καταγραφή ζωτικών και σωματομετρικών στοιχείων: ύψος, βάρος, καρδιακή συχνότητα, κ.α.
• συμβουλές για τη διατροφή και την άσκηση
Ανάλογα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ο καρδιολόγος μας μπορεί να μας ζητήσει να κάνουμε κάποιες επιπλέον εξετάσεις για τυχόν διάγνωση κάποιου προβλήματος. Αυτές μπορεί να είναι: υπερηχοκαρδιογράφημα, μαγνητική τομογραφία καρδιάς, δοκιμασία κόπωσης, τρίπλεξ καρδιάς κ.α. για την εύρεση τυχόν καρδιακού προβλήματος.
Πόσο αναγκαίος είναι ο προαθλητικός καρδιολογικός έλεγχος
Η αναγκαιότητα του προληπτικού καρδιολογικού ελέγχου είναι μεγάλη. Κατά τη διάρκειά του μπορούν να εντοπιστούν καρδιακά προβλήματα τα οποία αν αφεθούν θα οδηγήσουν στη δημιουργία σοβαρών καρδιακών νοσημάτων όπως η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια που είναι συχνή σε όσους αθλούνται έντονα ή κάνουν χρήση αναβολικών ουσιών. Επιπλέον η καρδιολογική εξέταση των αθλητών συμβάλει σημαντικά στην πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Η έκδοση των ιατρικών πιστοποιητικών αθλητών έχει μικρό κόστος και είναι απαραίτητη για τη συμμετοχή των αθλητών από πολλούς συλλόγους.