Οι αρρυθμίες της καρδιάς αποτελούν ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα σε ποικίλες καρδιοπάθειες, ενώ κάποιες φορές μπορεί η ύπαρξή τους να είναι καλοήθης, ειδικότερα όταν δεν υπάρχουν άλλα συνοδά συμπτώματα. Ως καρδιακές αρρυθμίες ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία οι χτύποι της καρδιάς ενός ατόμου χαρακτηρίζονται από ακανόνιστο, χαοτικό και μη ομαλό ρυθμό, καθώς επίσης ενδέχεται να συνυπάρχουν με ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία, αίσθηση χασίματος παλμών ή φτερουγίσματα στην καρδιά. Όταν τα ηλεκτρικά σήματα των μυών της καρδιάς δεν λειτουργούν σωστά για ποικίλους λόγους, οι δύο κόλποι (άνω) και οι δύο κοιλίες (κάτω) της καρδιάς δεν εναρμονίζονται και ο καρδιακός ρυθμός δεν μπορεί να είναι σταθερός.
Οι καρδιακές αρρυθμίες διακρίνονται σε διαφορετικούς τύπους και μορφές αρρυθμίας με διαφορετικά χαρακτηριστικά και βαθμούς επικινδυνότητας:
Κολπική μαρμαρυγή: Αποτελεί τον πιο συχνό τύπο αρρυθμίας κατά την οποία υπάρχει χαοτικός και γρήγορος καρδιακός παλμός, λόγω ακανόνιστης καρδιακής συστολής. Η κολπική μαρμαρυγή μπορεί να είναι παροδική ή χρόνια, ενώ όταν εμμένει είναι απαραίτητη η ιατρική αντιμετώπισή της ώστε να μην αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη για τη ζωή του ασθενούς. Εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια, έμφραγμα του μυοκαρδίου, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο κ.ά.
Κολπικός πτερυγισμός ή φτερούγισμα της καρδιάς: Αυτό το είδος αρρυθμίας είναι παρόμοιο με την κολπική μαρμαρυγή, όμως ο καρδιακός ρυθμός δεν εμφανίζεται τόσο ακανόνιστος. Ωστόσο μπορεί να οδηγήσει και αυτός ο τύπος αρρυθμίας σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Υπερκοιλιακή ταχυκαρδία: Στην περίπτωση αυτή, προκαλείται ταχυκαρδία η οποία ξεκινάει από τα ηλεκτρικά σήματα των κοιλιών της καρδιάς. Αν και αυτός ο έντονος καρδιακός παλμός είναι δύσκολα ανεκτός από τον πάσχοντα, συνήθως δεν αποτελεί κίνδυνο για τη ζωή του και για την πρόκληση σοβαρών καρδιαγγειακών παθήσεων.
Φλεβοκομβική ταχυκαρδία: Τύπος αρρυθμίας με γρήγορο καρδιακό παλμό, ο οποίος στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλείται λόγω έντασης, ταραχής, άγχους, αρνητικών σκέψεων, πανικού, άσκησης ή πυρετού. Αν και η αίσθηση αυτής της ταχυκαρδίας συνήθως προκαλεί ανησυχία στο άτομο που τη βιώνει, δεν πρόκειται για παθολογική αρρυθμία αλλά για μια συνήθη και φυσιολογική
λειτουργία της καρδιάς, η οποία συμβαίνει σε υγιή άτομα υπό ορισμένες συνθήκες.
Κοιλιακή ταχυκαρδία: Σε αυτήν υπάρχει ταχυκαρδία κατά την οποία δεν είναι εφικτό οι καρδιακές κοιλίες να εξοπλιστούν με αίμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να στείλουν την απαραίτητη ποσότητα αίματος στο υπόλοιπο σώμα. Εάν δεν υπάρχει καρδιοπάθεια, η κοιλιακή ταχυκαρδία μπορεί να είναι ακίνδυνη, όμως απαιτεί επείγουσα κατάσταση για άμεση θεραπεία σε άτομα με καρδιακές νόσους.
Κοιλιακή μαρμαρυγή: Πολύ σοβαρή και επικίνδυνη ιατρική κατάσταση που χρήζει άμεσης θεραπευτικής αντιμετώπισης, ώστε να αποφευχθεί ο θάνατος. Η καρδιά αντί να αντλεί αίμα, τρέμει καθώς συστέλλεται αποδιοργανωμένα και πολύ χαοτικά.
Σύνδρομο μακρού QT: Οι αρρυθμίες σε αυτήν την περίπτωση μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά και ανεξέλεγκτα. Πρόκειται για μια δυνητικά επικίνδυνη διαταραχή των καρδιακών ηλεκτρικών ερεθισμάτων.
Πρόωρη ή έκτακτη κοιλιακή συστολή: Είναι η συνήθης αίσθηση χασίματος παλμών, η οποία μπορεί να οφείλεται σε πολύ αθώες έως και πολύ επικίνδυνες καταστάσεις της υγείας, εάν επαναλαμβάνεται απανωτά.
Βραδυκαρδία: Μορφή αρρυθμίας με αργό καρδιακό ρυθμό κάτω των 60 παλμών ανά λεπτό. Για να θεωρηθεί η βραδυκαρδία παθολογική, πρέπει να συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα αδιαθεσίας, αδυναμίας, λιποθυμίας, ζάλης κ.ά. τα οποία υποδεικνύουν αποτυχία ομαλής λειτουργίας της φλεβοκομβικής αρτηρίας.
Αίτια εμφάνισης αρρυθμίας της καρδιάς
Τα αίτια και οι παράγοντες πρόκλησης καρδιακών αρρυθμιών ενδέχεται να είναι ποικίλα. Οι αρρυθμίες καρδιάς μπορεί να εμφανίζονται είτε λόγω σοβαρών παθήσεων της καρδιάς είτε λόγω άλλων παραγόντων που επηρεάζουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής ενός ατόμου. Οι αρρυθμίες είναι ένα από τα συχνότερα συμπτώματα που μπορεί να αισθανθεί είτε στιγμιαία είτε σε εμμένουσα μορφή ένας ασθενής με καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο, κολπική μαρμαρυγή, επικείμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου, προηγούμενο ιστορικό εμφράγματος, αρρυθμία μυοκαρδίου, βαλβιδοπάθειες, καρδιακή προσβολή, φραγμένες αρτηρίες, μυοκαρδιοπάθεια, συγκοπτικά επεισόδια κ.ά. Ωστόσο, οι αρρυθμίες εμφανίζονται συχνά και σε περιπτώσεις όπου υπάρχει κατάχρηση ναρκωτικών και εθιστικών απαγορευμένων ουσιών, λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, σακχαρώδης διαβήτης, υπνική άπνοια, πυρετός, υψηλή αρτηριακή πίεση, θυρεοειδοπάθειες, υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, υψηλή χοληστερίνη, διαταραχές στα επίπεδα των ηλεκτρολυτών, μεγάλη κατανάλωση καφεΐνης, παχυσαρκία, αναιμία, λοίμωξη από βακτήρια και ιούς, κληρονομικότητα, μεγάλη ηλικία, κατάθλιψη, άγχος, στρες, ανησυχία κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα, ότι το έντονο παθολογικό άγχος έχει φανεί ότι μπορεί να προκαλέσει αρτηριακή υπέρταση, ταχυκαρδίες, νευρική αρρυθμία και ακανόνιστο καρδιακό παλμό που προέρχεται από την αίσθηση πανικού, ταραχής, φόβου, ανησυχίας, αγωνίας, ανασφάλειας και αρνητικών σκέψεων.
Καρδιακές αρρυθμίες και συμπτώματα
Οι καρδιακές αρρυθμίες, αναλόγως της καρδιακής πάθησης, της συχνότητας, της σοβαρότητας και της έντασης κατά την οποία εμφανίζονται, μπορούν να συνοδεύονται από καθόλου έως πολλά άλλα ακόμη συμπτώματα. Οι ίδιες οι αρρυθμίες καρδιάς, ως καρδιαγγειακή πάθηση, συνηθέστερα εμφανίζονται μαζί με ταχυκαρδίες, βραδυκαρδίες, φτερουγίσματα, καρδιακό πτερυγισμό, καρδιακούς παροξυσμούς κατά τους οποίους υπάρχουν απότομες αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, αίσθημα έντονων παλμών ή την αίσθηση ότι χάνονται καρδιακοί χτύποι.
Όταν οι αρρυθμίες στην καρδιά αποτελούν σύμπτωμα κάποιας καρδιοπάθειας, ενδέχεται επιπλέον να παρουσιάζονται και άλλα καρδιακά συμπτώματα – από σοβαρά έως καλοήθη – όπως θωρακικό άλγος, πόνος ή πίεση στο στήθος, τσιμπήματα στην καρδιά, βάρος στο στέρνο, ταχυκαρδία, βραδυκαρδία, αυξομειώσεις στον καρδιακό παλμό, ζάλη, ίλιγγος, αστάθεια, ναυτία, κόπωση, καταβολή, δυσφορία, αδυναμία σωματικής άσκησης, κούραση, απότομη αύξηση καρδιακών παλμών, αρτηριακή υπέρταση, αρτηριακή υπόταση, απότομη αύξηση ή πτώση της καρδιακής πίεσης, λιποθυμία, απώλεια συνείδησης, έμετος, κακουχία, λαχάνιασμα μετά από ελάχιστη κίνηση, εφίδρωση, αδυναμία, δύσπνοια, ταχύπνοια, σύγχυση, αίσθημα πανικού κ.ά. Η έγκαιρη εξέταση των καρδιολογικών συμπτωμάτων από εξειδικευμένο καρδιολόγο, μπορεί να φανεί σωτήρια καθώς η πρόγνωση και η πιθανότητα ίασης είναι μεγαλύτερη όταν επιχειρείται άμεση και στοχευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση στον κάθε ασθενή. Το παραμικρό σύμπτωμα που κινεί υποψίες για καρδιακή νόσο και προκαλεί δυσφορία στο άτομο, πρέπει να εξετάζεται άμεσα και εξονυχιστικά για προληπτικούς σκοπούς, ώστε να θεραπεύεται αποτελεσματικότερα και να αποφευχθεί ο κίνδυνος θανάτου από σοβαρή καρδιαγγειακή πάθηση ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Διάγνωση αρρυθμίας με εξετάσεις καρδιάς
Για τη διάγνωση, την ανίχνευση του καρδιολογικού προβλήματος των αρρυθμιών και την διαπίστωση του τύπου αρρυθμίας που έχει ο κάθε ασθενής, είναι απαραίτητη προϋπόθεση η επίσκεψη σε σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο καρδιολογικό ιατρείο, καρδιολογική κλινική, νοσοκομείο ή ειδικό διαγνωστικό κέντρο, ώστε να διενεργηθεί πλήρης καρδιολογική εξέταση και έλεγχος της καρδιακής λειτουργίας. Ο καρδιολόγος λαμβάνει πρώτα πλήρες ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, τον εξετάζει κλινικά και πραγματοποιείται μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, ηλεκτροκαρδιογράφημα για την καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων της καρδιάς, τρίπλεξ – υπερηχογράφημα καρδιάς, χόλτερ ρυθμού για την 24ωρη έως 72ωρη μέτρηση της καρδιακής δραστηριότητας, ενώ στη συνέχεια μπορεί να γίνει παραπομπή και για εξετάσεις αίματος που ελέγχουν τους ηλεκτρολύτες του οργανισμού του ατόμου και μπορούν να εντοπίσουν πιθανά αίτια πρόκλησης αρρυθμιών. Στις επιπλέον εξετάσεις καρδιάς που εν συνεχεία μπορούν να πραγματοποιηθούν, συμπεριλαμβάνεται το τεστ κοπώσεως, η χημική δοκιμασία κοπώσεως, η επεμβατική στεφανιογραφία, το τρίπλεξ καρωτίδων, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία, η ηλεκτροφυσιολογική μελέτη, η δοκιμασία ανάκλησης, το σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου κ.ά.
Καρδιακές αρρυθμίες και θεραπεία
Ανάλογα με τον τύπο, την ένταση και τη σοβαρότητα της καρδιακής αρρυθμίας, επιλέγεται από τον ιατρό η καταλληλότερη μέθοδος θεραπείας ώστε να υπάρχουν τα βέλτιστα και πιο μόνιμα αποτελέσματα. Εάν η αρρυθμία συνοδεύεται από σοβαρά συμπτώματα και υπάρχει ο κίνδυνος επιπλοκών που απειλούν τη ζωή του ασθενούς, η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη και επείγουσα. Συχνά συνιστάται φαρμακευτική αγωγή η οποία τις περισσότερες φορές περιλαμβάνει χορήγηση αντιαρρυθμικών και αντιθρομβωτικών – αντιπηκτικών φαρμάκων που ρυθμίζουν και επαναφέρουν σε σταθερό επίπεδο τον καρδιακό ρυθμό ενώ προλαμβάνουν και από τον κίνδυνο θρόμβωσης.
Σε άλλες περιπτώσεις αρρυθμιών, κρίνεται σημαντική η επίλυση του προβλήματος με επεμβατικές τεχνικές και σύγχρονες μεθόδους από εξειδικευμένο επεμβατικό καρδιολόγο. Οι καρδιολόγοι μπορούν να αντιμετωπίσουν, να παρακολουθήσουν, να καθοδηγήσουν και να επεξεργαστούν τις αρρυθμίες της καρδιάς μέσω της ηλεκτροφυσιολογικής μελέτης, κατά την οποία τοποθετούνται ειδικά ηλεκτρόδια στην καρδιά. Επιπλέον, μπορεί να γίνει χρήση εμφυτεύσιμων συσκευών όπως εμφυτεύσιμος απινιδωτής (απινιδωτής καρδιομετατροπής ICD ή θεραπεία επανασυγχρονισμού της καρδιάς CRT), ιδιαίτερα σε περιπτώσεις καρδιακής ανεπάρκειας ή κοιλιακής ταχυκαρδίας. Οι εμφυτεύσιμοι απινιδωτές μπορούν να σώσουν ζωές αφού επαναφέρουν την καρδιά σε σταθερό και φυσιολογικό ρυθμό ακόμη και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις συμπτωμάτων. Μια άλλη θεραπευτική μέθοδος αποτελεί η τοποθέτηση βηματοδότη σε περιπτώσεις αρρυθμιών που προκαλούν βραδυκαρδίες. Η συσκευή αυτή ενισχύει τους καρδιακούς παλμούς, παρέχει επιπλέον παλμούς και χρησιμοποιείται στην καρδιακή ανεπάρκεια, στον καρδιακό αποκλεισμό και σε άλλες καρδιακές νόσους.
Σε επείγουσες καταστάσεις καρδιακής αρρυθμίας, είναι αναγκαία η πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν ποικίλες μεθόδους επαναφοράς της καρδιακής λειτουργίας. Στον έλεγχο των αρρυθμιών, σημαντικό ρόλο παίζει η καρδιακή ανάταξη, κατά την οποία επαναφέρεται ο καρδιακός ρυθμός. Παρέχεται ηλεκτρικό σοκ στην καρδιά μέσω εξωτερικού απινιδωτή, ώστε να αποκατασταθούν και να επανέλθουν σε φυσιολογικό επίπεδο οι καρδιακοί παλμοί. Σημαντική θεραπεία των αρρυθμιών καρδιάς αποτελεί επίσης η κατάλυση με καθετήρα (ablation). Κατά την κατάλυση, τοποθετείται ειδικός καθετήρας στην καρδιά μετά από αναισθησία και καυτηριάζονται καρδιακά κύτταρα που ευθύνονται για την πρόκληση των αρρυθμιών. Έτσι επαναφέρεται ο καρδιακός ρυθμός και μειώνονται οι αρρυθμίες.
Ως συμπληρωματική μέθοδος θεραπείας και διατήρησης της καλής λειτουργίας της καρδιάς, δεν πρέπει να παραληφθεί η υιοθέτηση ενός συνολικότερου υγιεινού τρόπου ζωής και η αλλαγή συνηθειών σε σχέση με την πρότερη ζωή. Η υγιεινή ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, άπαχη πρωτεΐνη, όσπρια και καλά λιπαρά οξέα είναι μεγάλης σημασίας. Είναι πολύ σημαντικό να αποφεύγονται τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα κακά κορεσμένα λιπαρά, το αλκοόλ και η μεγάλη κατανάλωση καφεΐνης. Επιπλέον, είναι επιβεβλημένη η διακοπή του καπνίσματος. Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, η απώλεια λίπους, η ένταξη της σωματικής άσκησης στην καθημερινότητα, η λήψη μεγάλης ποσότητας νερού και η επαναφορά των επιπέδων των ηλεκτρολυτών είναι πολύ σημαντική για τη διατήρηση της καρδιακής υγείας και τη μείωση των συμπτωμάτων καρδιακής αρρυθμίας. Επιπροσθέτως, θεωρείται πολύ σημαντική η μείωση του άγχους, του στρες και των αρνητικών συναισθημάτων μέσα από ειδικές τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμού, γιόγκα και φυσικής δραστηριότητας, ώστε η καρδιά να λειτουργεί σωστά και δίχως αυξομειώσεις στην ένταση και τον ρυθμό της που μακροπρόθεσμα την κουράζουν.
ΣΥΝΤΟΜΕΣ – ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1. Τι είναι οι καρδιακές αρρυθμίες;
Αρρυθμίες ονομάζονται οι ακανόνιστοι και δίχως σταθερό ρυθμό καρδιακοί παλμοί, οι οποίοι με τη σειρά τους πολλές φορές προκαλούν και ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία.
2. Οι αρρυθμίες οφείλονται σε μία μόνο καρδιακή πάθηση;
Όχι, οι αρρυθμίες αποτελούν μία πάθηση – σύμπτωμα το οποίο μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικές καρδιολογικές παθήσεις. Υπάρχουν πολλοί τύποι αρρυθμιών, κάποιοι λιγότερο επικίνδυνοι και κάποιοι πολύ επικίνδυνοι για την ανθρώπινη ζωή.
3. Ποιες μορφές καρδιακής αρρυθμίας υπάρχουν;
Η αρρυθμία καρδιάς μπορεί να προέρχεται από κολπική μαρμαρυγή, κοιλιακή μαρμαρυγή, υπερκοιλιακή μαρμαρυγή, κοιλιακή ταχυκαρδία, φλεβοκομβική ταχυκαρδία, κολπικό πτερυγισμό, έκτακτη συστολή, βραδυκαρδία κ.ά.
4. Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης αρρυθμιών;
Τα αίτια ενδέχεται να είναι ποικίλα. Μερικά εξ αυτών είναι η καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, το ιστορικό εμφράγματος μυοκαρδίου, οι βαλβιδοπάθειες, οι φραγμένες αρτηρίες, καθώς και η λήψη φαρμάκων, ναρκωτικών ουσιών, αλκοόλ, καφεΐνης, το κάπνισμα, η υπνική άπνοια, η αρτηριακή υπέρταση, η ανεβασμένη χοληστερίνη, οι παθήσεις του θυρεοειδούς, το ζάχαρο, η παχυσαρκία, η αναιμία, ο πυρετός, το άγχος, το στρες, η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού κ.ά.
5. Ποια συμπτώματα συνοδεύουν τις αρρυθμίες;
Οι αρρυθμίες συνηθέστερα συνοδεύονται από ταχυκαρδία, βραδυκαρδία, πόνο στην καρδιά, υπέρταση, υπόταση, αίσθηση ότι χάνονται παλμοί, λαχάνιασμα, κόπωση, ταραχή, δυσφορία, αδυναμία, λιποθυμία, ζάλη, ναυτία κ.ά.
6. Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση των αρρυθμιών;
Η διάγνωση των αρρυθμιών της καρδιάς γίνεται εύκολα από καρδιολόγο μετά από καρδιογράφημα, τρίπλεξ καρδιάς, τεστ κοπώσεως, ηλεκτροφυσιολογική μελέτη, μέτρηση παλμών και πίεσης, χόλτερ ρυθμού και άλλες εξετάσεις καρδιάς.
7. Πώς θεραπεύονται οι αρρυθμίες;
Οι αρρυθμίες μπορούν να θεραπευτούν ή έστω να μετριαστούν με αλλαγή του τρόπου ζωής, με φάρμακα όπως αντιπηκτικά και αντιαρρυθμικά χάπια αλλά και με επεμβατικές μεθόδους όπως η καρδιακή ανάταξη, η κατάλυση με καθετήρες, οι εμφυτεύσιμες συσκευές και άλλες χειρουργικές τεχνικές.