Πολλές φορές ακούμε τη λέξη ΚΑΡΠΑ. Συνήθως είναι όρος συνδυασμένος με τις Πρώτες Βοήθειες που θα έπρεπε λίγο πολύ όλοι να γνωρίζουμε. Ωστόσο λίγοι μπορούν να παρέχουν ΚΑΡΠΑ για τη διατήρηση ζωής ενός ανθρώπου που κινδυνεύει όπως στην περίπτωση ανακοπής καρδιάς.
Τι είναι η ΚΑΡΠΑ;
Η ΚΑΡΠΑ αποτελεί τη συντομογραφία της καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης (CPR στα αγγλικά) η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των πρώτων βοηθειών. Πρόκειται για μία τεχνική η οποία εφαρμόζεται σε επείγουσες καταστάσεις για την επαναφορά της αναπνοής και των καρδιακών παλμών όταν το άτομο έχει υποστεί καρδιακή ανακοπή. Πρακτικά πρόκειται για μια προσπάθεια για επαναφορά της οξυγόνωσης του εγκεφάλου μέσω θωρακικών πιέσεων με συγκεκριμένο σταθερό ρυθμό ο οποίος διατηρεί έως κάποιο βαθμό τη ροή του αίματος στις φλέβες και την καρδιά έως ότου καταφθάσει επαγγελματική ιατρική βοήθεια. Είναι σημαντικό η ΚΑΡΠΑ να πραγματοποιείται όσο το δυνατό συντομότερο από τη στιγμή που το άτομο καταρρέει και έχει απώλεια συνείδησης.
Πρώτες βοήθειες και καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση
Οι πρώτες βοήθειες και η παροχή τους σε οποιαδήποτε κατάσταση χρήζει επείγουσα αντιμετώπιση με την τεχνική της καρδιοαναπνευστικής (ή καρδιοπνευμονικής) αναζωογόνησης μπορεί να σώσει ζωές και πρέπει να εφαρμόζεται δίχως ενδοιασμούς όταν κάποιος έχει εκπαιδευτεί πάνω σε αυτές. Προτείνεται η εκπαίδευση, εκμάθηση και εξάσκηση όλων των πολιτών πάνω στις βασικές γνώσεις υποστήριξης της ζωής καθώς είναι ένα απαραίτητο εφόδιο για όλους. Η τεχνική ΚΑΡΠΑ δεν εγγυάται ότι μπορεί να επαναφέρει το θύμα στη ζωή όμως «αγοράζεται» χρόνος μειώνοντας την πιθανότητα εγκεφαλικών βλαβών έως ότου καταφθάσει το ΕΚΑΒ που θα το βοηθήσει με εξειδικευμένο και κατάλληλο εξοπλισμό. Η επιβίωση του εγκεφάλου χωρίς οξυγόνο μπορεί να διαρκέσει για μερικά λεπτά γι’ αυτό όσο πιο έγκαιρη είναι η παροχή πρώτων βοηθειών με ελαχιστοποίηση των διακοπών χρόνου, τόσο περισσότερο μειώνεται η πιθανότητα μόνιμης εγκεφαλικής βλάβης.
Για την επιβίωση του κάθε ατόμου είναι απαραίτητο να υπάρχει αναπνοή, ανοιχτός αεραγωγός και να κυκλοφορεί το αίμα ώστε να μπορεί να μεταφερθεί το οξυγόνο μέσω των πνευμόνων στο αίμα, στον εγκέφαλο και στο υπόλοιπο σώμα διατηρώντας το εν ζωή. Όταν κάποιος υποστεί απώλεια συνείδησης λόγω καρδιακού προβλήματος, δεν λειτουργούν όλες οι ανωτέρω λειτουργίες. Τα 4 πρώτα λεπτά θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμα για την έκβαση της πορείας του ατόμου και τη διατήρησή του στη ζωή. Η καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) πρόκειται για μια αντιμετώπιση μέσω της οποίας επιχειρείται να κερδηθεί χρόνος σε αυτήν την επείγουσα συνθήκη και να παραταθεί η διατήρηση της ζωής του ατόμου που είναι χωρίς την ανάσα και τις αισθήσεις του.
Αν και οι πιθανότητες επιβίωσης με ΚΑΡΠΑ σε καρδιακές ανακοπές που συμβαίνουν εκτός νοσοκομείου δεν είναι πολύ υψηλές, η αυξανόμενη εκπαίδευση και ενημέρωση τόσο των επαγγελματιών διάσωσης όσο και των απλών πολιτών έχει αυξήσει ενθαρρυντικά τον αριθμό περιπτώσεων που έχουν επιβιώσει μετά από ανακοπή καρδιάς χάρη στην καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση. Χάρη στη μεταλαμπάδευση της γνώσης ΚΑΡΠΑ σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους είναι δυνατό να σωθούν πολλές ζωές σε επείγουσες καταστάσεις κατάρρευσης συνανθρώπων, αφού έτσι είναι εφικτό να «αγοράσουμε χρόνο» έως ότου καταφθάσουν οι διασώστες και οι επαγγελματίες ιατροί. Το κάθε δευτερόλεπτο είναι πολύτιμο όταν υπάρχει παύση της οξυγόνωσης του εγκεφάλου και της κυκλοφορίας του αίματος στο σώμα. Όταν κάποιος διαθέτει πιστοποίηση γνώσεων πρώτων βοηθειών, υποχρεούται νομικά να βοηθήσει τον συνάνθρωπό του όταν δει κάποιον περαστικό να κείτεται αναίσθητος, διαφορετικά επέρχονται ποινές και κυρώσεις.
Είναι εύλογο να αναφερθεί ότι μέσα στις πρώτες βοήθειες συμπεριλαμβάνεται και η λαβή διάσωσης Χάιμλιχ κατά την οποία ο αεραγωγός του ατόμου φράσσεται από ξένο αντικείμενο. Εάν το άτομο δεν μπορεί να βήξει επειδή παρουσιάζει πλήρη απόφραξη, είναι κρίσιμο να το βοηθήσουμε προτού υποστεί καρδιακή ανακοπή και χρειαστεί να γίνει ΚΑΡΠΑ. Πηγαίνουμε πίσω από το άτομο, το αγκαλιάζουμε με το ένα χέρι γύρω από τον θώρακά του, το έχουμε σκυφτό και χτυπάμε δυνατά ανάμεσα στις δύο ωμοπλάτες του. Εάν δεν βγει το αντικείμενο, το αγκαλιάζουμε ενώνοντας τα χέρια μας σε γροθιά πάνω από τον αφαλό του και πιέζουμε 5 φορές προς τα μέσα για να εκτοξευθεί το ξένο σώμα. Επαναλαμβάνουμε με ψυχραιμία όσες φορές χρειαστεί.
Οδηγίες για το πώς γίνεται η ΚΑΡΠΑ
Τα βήματα, τα στάδια και ο τρόπος σχετικά με το πώς πραγματοποιείται η ΚΑΡΠΑ και οι πρώτες βοήθειες μπορούν να διδαχθούν εύκολα μέσω δια ζώσης μαθημάτων, πρακτικής εκπαίδευσης και σεμιναρίων με οδηγίες και συμβουλές που παραδίδουν διάφοροι φορείς στο κοινό ακόμη κι αν δεν αποτελούν επαγγελματίες διασώστες (μερικές φορές παρέχονται μαθήματα και δωρεάν). Προτού εκτελέσετε ΚΑΡΠΑ, είναι κρίσιμο να καλέσετε ασθενοφόρο από την πρώτη στιγμή δίχως να χάσετε χρόνο.
Αρχικά είναι σημαντικό προτού το άτομο που γνωρίζει ΚΑΡΠΑ πλησιάσει το θύμα να ελέγξει τον γύρω περιβάλλοντα χώρο για τυχόν κινδύνους από πεσμένα καλώδια με ρεύμα, διαρροή αερίου, διερχόμενα αυτοκίνητα στο σημείο του δρόμου κλπ. και να εξασφαλίσει ότι δεν κινδυνεύει να προσεγγίσει. Στη συνέχεια ανακινήστε το θύμα απαλά για να δείτε εάν έχει τις αισθήσεις του, απευθυνθείτε του και μιλήστε του ρωτώντας το εάν μπορεί να ανοίξει τα μάτια του ώστε να δείτε εάν μπορεί να ανταποκριθεί. Στη συνέχεια, τοποθετήστε τα δύο σας δάχτυλα στο πλάι του λαιμού του ή στον καρπό του ώστε να νιώσετε εάν υπάρχει σφυγμός. Είναι σημαντικό να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος και να γίνουν όλα αυτά το συντομότερο δυνατό καθώς κάθε δευτερόλεπτο είναι κρίσιμο σε μία τέτοια συνθήκη απώλειας συνείδησης. Μην εγκαταλείψετε μόνο του το θύμα και καλέστε αμέσως ασθενοφόρο. Παράλληλα είναι χρήσιμο να φωνάξετε βοήθεια από τους τριγύρω ανθρώπους για να πλησιάσουν καθώς μπορεί να υπάρχει κάποιος ιατρός στο πλήθος.
Από τα πρώτα βήματα της ΚΑΡΠΑ πρέπει να ελέγξετε εάν ο αεραγωγός είναι ανοιχτός και δεν εμποδίζεται από κάποιο ξένο αντικείμενο ή από την γλώσσα που μπορεί να πέφτει προς τα πίσω και να αποφράσσει τον λαιμό. Γυρίστε προσεχτικά το θύμα ανάσκελα και ανασηκώστε το πηγούνι του αναίσθητου ανθρώπου ώστε να απομακρυνθεί η γλώσσα από τον λαιμό και να ελευθερωθεί η δίοδος του οξυγόνου.
Εκτείνοντας το κεφάλι του πεσμένου ατόμου ελαφρώς προς τα πίσω, κλείστε παράλληλα τη μύτη του με τον αντίχειρα και τον δείκτη σας και τοποθετήστε το στόμα σας εφαρμόζοντάς το πάνω στα δικά του χείλη με το στόμα του ανοιχτό εκπνέοντας αργά αέρα μέσα σε αυτό. Η τεχνική αυτή είναι η λεγόμενη τεχνητή αναπνοή ή αλλιώς το «φιλί της ζωής». Κρατώντας το σαγόνι του προς τα πάνω, ακουμπήστε στόμα με στόμα. Μπορείτε να ελέγξετε εάν διατηρώντας τον αεραγωγό του αναίσθητου ανθρώπου ανοιχτό, υπάρχει αναπνοή. Χρησιμοποιήστε την ακοή σας, παρατηρήστε εάν υπάρχει κάποια αμυδρή κίνηση στον θώρακά του ή αισθανθείτε εάν εκπνέει στο πρόσωπό σας. Οι λόγοι για τους οποίους το θύμα δεν αναπνέει μπορεί να είναι διάφοροι όπως ο πνιγμός από νερό, η πνιγμονή – απόφραξη του αεραγωγού από ξένο αντικείμενο, η δηλητηρίαση, οι εγκεφαλικές κακώσεις, οι κακώσεις στον θώρακα από ατύχημα ή η καρδιακή ανακοπή.
Εάν ωστόσο το θύμα αντιδράει και αναπνέει, το αφήνουμε στη θέση που βρίσκεται (εκτός και αν χρήζει επείγουσας μετακίνησης και μεταφοράς λόγω μεγάλης επικινδυνότητας του σημείου) και καθόμαστε πλάι του για ψυχολογική συμπαράσταση και έλεγχο της κατάστασής του έως ότου καταφθάσει επαγγελματική βοήθεια.
Οι αναπνοές (ή εμφυσήσεις) πρέπει να διαρκούν από 1 έως 1,5 δευτερόλεπτα έκαστη ώστε να μπορέσει να προκληθεί θωρακική ανύψωση προσομοιάζοντας τη φυσιολογική αναπνοή. Καθώς απομακρύνετε το στόμα σας από το στόμα του θύματος, ο αέρας σταδιακά βγαίνει έξω και ο θώρακας φαίνεται σαν να ξεφουσκώνει. Είναι σημαντικό να πραγματοποιούνται με αποτελεσματικότητα δύο τέτοιες εμφυσήσεις ανά διαστήματα (μετά από τις θωρακικές συμπιέσεις που θα περιγράψουμε) στις οποίες υπάρχει η κίνηση του θώρακα.
Οι θωρακικές συμπιέσεις που διενεργούνται κατά την τεχνική ΚΑΡΠΑ μπορούν να γίνονται συνδυαστικά με τις τεχνητές αναπνοές. Μετά από κάθε 30 θωρακικές συμπιέσεις, πρέπει να πραγματοποιούνται δύο εμφυσήσεις όπως τις περιγράψαμε ανωτέρω. Κατά τις πιέσεις στον θώρακα τοποθετείται η μία παλάμη δεμένη πάνω στην άλλη με πλεγμένα τα δάχτυλα ενώ οι αγκώνες βρίσκονται τεντωμένοι σε ευθεία και κάθετη θέση πιέζοντας την κεντρική περιοχή του στέρνου. Οι ώμοι του ατόμου που κάνει την ΚΑΡΠΑ πρέπει να βρίσκονται πάνω από το κέντρο του στήθους του ατόμου που δεν έχει αισθήσεις (για να πιέζει με το βάρος του σώματός του). Πιέστε και αφήστε σε ρυθμό συχνότητας περίπου 100 θωρακικών πιέσεων ανά λεπτό και επιχειρώντας να φτάσετε σε βάθος έως το 1/3 του θωρακικού βάθους. Ως συμβουλή: Μετρήστε από μέσα σας κανονικά βάζοντας ανάμεσα στους αριθμούς το «και» ώστε να βρείτε τον κατάλληλο ρυθμό συμπιέσεων ή τραγουδήστε με τον νου σας το γνωστό τραγούδι «Stayin’ Alive» που έχει ως ρυθμό του τον ρυθμό πιέσεων που πρέπει να πραγματοποιούν τα χέρια στην καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (CPR)!
Μην χάσετε χρόνο προσπαθώντας να ελέγξετε εάν επανήλθε ο σφυγμός του θύματος, εκτός εάν φανούν σημάδια ζωής. Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων χρειάζονται επαγγελματικές τεχνικές όπως η απινίδωση με αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή (AED) για να επανέλθει μέσω της ανάνηψης από διασώστες ή καρδιολόγους το άτομο με απώλεια συνείδησης. Μπορεί να εμφανιστούν απινιδώσιμοι ή μη απινιδώσιμοι καρδιακοί ρυθμοί. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει και η τεχνική COCPR («μόνο χέρια» ή «μόνο θωρακικές συμπιέσεις», χωρίς εμφυσήσεις) η οποία είναι μια παραλλαγή της ΚΑΡΠΑ και ενδείκνυται περισσότερο προς χρήση από μη εξειδικευμένα άτομα – γνώστες της κλασικής ΚΑΡΠΑ όπως οι περαστικοί που δεν την έχουν διδαχθεί αλλά επείγει να βοηθήσουν. Είναι αμφιλεγόμενο το ποια τεχνική είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος όταν πραγματοποιείται από άτομα που δεν έχουν εκπαιδευτεί ποτέ πάνω στις πρώτες βοήθειες, όμως μπορούν να φανούν και οι δύο εξίσου ωφέλιμες αυξάνοντας τα ποσοστά επιβίωσης ακόμη κι όταν εκτελούνται σε σπίτι ή εξωτερικό χώρο εκτός νοσοκομείου. Η κατάρρευση μπορεί να συμβεί συχνά ακόμη και σε αθλητές.
Εάν το θύμα αναπνέει, χωρίς όμως να έχει τις αισθήσεις του, πρέπει να το γυρίσετε σε πλάγια θέση ασφαλείας. Τοποθετήστε τον ασθενή σε πλάγια θέση όπου μειώνεται η πιθανότητα να του γυρίσει η γλώσσα προς τα πίσω και παραμένει ανοιχτός ο αεραγωγός ενώ παράλληλα μειώνεται η πιθανότητα να περάσει υγρό από το στομάχι στους πνεύμονες. Επιπλέον αφαιρέστε του γυαλιά ή άλλα αξεσουάρ που ενδεχομένως μπορούν να τραυματίσουν το λιπόθυμο άτομο. Ανυψώστε το πηγούνι του, τοποθετήστε το πάνω χέρι του λυγισμένο κάτω από το μάγουλό του ενώ το κάτω χέρι σχηματίζει ορθή γωνία και λυγίστε το πάνω του πόδι έτσι ώστε το γόνατό του να σχηματίσει ορθή γωνία που θα το αποτρέπει από το να γυρίσει μπρούμητα. Ελέγχετε τακτικά αν διατηρείται φυσιολογική η αναπνοή του.
Επικινδυνότητα μαλάξεων από ΚΑΡΠΑ
Οι μαλάξεις κατά τη διάρκεια της ΚΑΡΠΑ ενδέχεται να ενέχουν κάποια επικινδυνότητα η οποία όμως είναι ελάχιστης σημασίας μπροστά στη διατήρηση της ζωής του ατόμου χωρίς αισθήσεις. Είναι πιθανόν από τις θωρακικές πιέσεις να προκληθούν κατάγματα στα πλευρά ή στο στέρνο και σκελετικοί τραυματισμοί. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί εάν τα χέρια κατά τη διάρκεια των συμπιέσεων κινούνται μαζί με τον θώρακα και δεν χοροπηδούν πάνω σε αυτόν.
Επιπλέον μπορεί να υπάρξει γαστροοισαοφαγικός μετεωρισμός όταν επιδιώκεται τεχνητή αναπνοή χωρίς επεμβατικές μεθόδους. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο εισρόφησης γαστρικού υγρού από εμετό και μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη χρήση επεμβατικού αεραγωγού. Εάν δεν υπάρχει διαθέσιμος και αντιληφθούμε αναγωγή υγρών, γυρίζουμε αμέσως το θύμα στο πλάι ώστε να μην πνιγεί από τα γαστρικά υγρά του.
Άλλη πιθανή επιπλοκή από ΚΑΡΠΑ, αν και σπανιότερη, είναι η εσωτερική κάκωση του εγκεφάλου, η πρόκληση εγκεφαλικής βλάβης, η κοιλιακή διάταση που δυσχεραίνει τον αερισμό καθώς και η πνευμονία από αναρρόφηση. Πρώτο μέλημα είναι η επιβίωση του ατόμου και μετά η θεραπεία του από τις όποιες πιθανές επιπλοκές.
ΚΑΡΠΑ σε βρέφος
Η διενέργεια ΚΑΡΠΑ σε βρέφος είναι σχεδόν παρόμοια με αυτή σε ενήλικα με τη διαφορά ότι λόγω της ευθραυστότητας του μικρόσωμου μωρού, χρησιμοποιούνται μόνο τα δύο δάχτυλα του χεριού πιέζοντας ανάμεσα στο ύψος των θηλών του αντί για τις παλάμες που έχουν όλο το βάρος του σώματος. Αντιστοίχως στα παιδιά έως 8 ετών πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο το ένα χέρι πιέζοντας στη μέση του στήθους τους με τον τρόπο μαλάξεων που αναφέρθηκε πιο πάνω φθάνοντας στο 1/3 του βάθους του θώρακος.
ΚΑΡΠΑ σε έγκυο
Η ΚΑΡΠΑ σε έγκυο πρόκειται για μια πιο εξειδικευμένη τεχνική η οποία πρέπει να εφαρμόζεται πάντα σε κλίση 30 μοιρών καθώς είναι γυρισμένη προς την αριστερή μεριά. Αποφύγετε να κάνετε θωρακικές συμπιέσεις ανάσκελα σε γυναίκα που είναι έγκυος μετά τον 4ο μήνα. Η κλίση στην πλάγια αριστερή πλευρά είναι μεγάλης σημασίας καθώς έτσι αποσυμπιέζεται η κάτω κοίλη φλέβα σε ενδεχόμενη καρδιακή ανακοπή και μειώνεται έτσι η πίεση που ασκεί στο αγγείο η ογκώδης μήτρα και το έμβρυο. Έτσι επιτυγχάνεται η κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο χωρίς να πέφτει η πίεση της μήτρας πάνω στην κάτω κοίλη φλέβα (όπως θα συνέβαινε στην επικίνδυνη θέση της εγκύου ανάσκελα) και χωρίς να μειώνεται η ροή του αίματος στην καρδιά αλλά ούτε και στη μήτρα στην οποία οξυγονώνεται το βρέφος.
ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΑΡΠΑ:
- Τι σημαίνει ΚΑΡΠΑ;
ΚΑΡΠΑ σημαίνει καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση και πρόκειται για την τεχνική που περιλαμβάνει ρυθμικές θωρακικές συμπιέσεις σε συνδυασμό με τεχνητή αναπνοή. - Πότε κάνουμε ΚΑΡΠΑ;
ΚΑΡΠΑ πραγματοποιούμε με σκοπό να σωθεί η ζωή του όταν κάποιος καταρρεύσει από καρδιακή ανακοπή, έμφραγμα, πνιγμό, εγκεφαλικό ή οτιδήποτε άλλο κάνει τους σφυγμούς του και την αναπνοή του να σταματήσει. - Υπάρχει κίνδυνος θανάτου από ΚΑΡΠΑ;
Η τεχνική ΚΑΡΠΑ ενέχει κινδύνους επιπλοκών οι οποίοι μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή χωρίς πάντα να υπάρχει αίσια έκβαση. Ωστόσο η αξία της μεθόδου αυτής και οι πιθανότητες επιβίωσης που προσφέρει έρχεται να αντισταθμίσει οποιονδήποτε κίνδυνο καθώς πραγματοποιείται όταν ήδη η ζωή ενός ατόμου κινδυνεύει σε πολύ μεγάλο βαθμό. Χάρη στην ΚΑΡΠΑ τα ποσοστά επιβίωσης και παράτασης της ζωής ενός ατόμου χωρίς αισθήσεις αυξάνονται. - Επιτρέπεται νομικά η εκτέλεση ΚΑΡΠΑ εκτός ιατρού;
Οποιοσδήποτε κατέχει γνώσεις καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης οφείλει να παρέχει βοήθεια έγκαιρα και άμεσα σε οποιονδήποτε συνάνθρωπο έχει ανάγκη. Ακόμη και εάν κάποιος δεν είναι πιστοποιημένος διασώστης στις πρώτες βοήθειες με πτυχίο, έχει νομική ευθύνη να βοηθήσει κάποιο άτομο που έχει υποστεί καρδιακή ανακοπή και κινδυνεύει η ζωή του. Η αγνόηση και παράλειψη προσφοράς βοήθειας τιμωρείται από τον νόμο με ποινές.